Учебник таджикского языка – Урок 21 – Упражнения 8-16

Урок 21

Упражнения 8-16

8. Вставьте предлоги.
Асри X … таърихи адабиёти халқи тоҷик … хатти заррин сабт ёфтааст. … байни шоирони ин давр сардафтари адабиёти форсу тоҷик Абӯабдуллоҳ Ҷаъфар ибни Мухаммади Рӯдакӣ ҷои … хама намоёнро ишғол менамояд. Абӯабдуллоҳи Рудакй соли 858 … Рӯдак, деҳаи имрӯзаи Панҷрӯди ноҳияи Панҷакенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таваллуд ёфтааст. Қуръонро … ҳафт-ҳаштсолагӣ … ёд намудааст. Шоир навохтани уду руд, барбату найро машқ карда, … ин самт ҳам . . дараҷаи устодӣ расидааст. Ӯ … замони ҳукмронии Наср бинни Ахмади Сомонй (давраи ҳукмрониаш 864-892) … инҷо таҳсил карда, … дарбор таклиф карда мешавад. Баъдтар шӯҳрати ӯ боиси … Бухоро … хизмати амири бохираду тавоно Исмоили Сомонй даъват шуданаш гардидааст. Маҳз … замони ҳукмронии Насри II ибни Ахмад Рӯдакӣ … обрӯ ва нуфузи бузург соҳиб гашт. Оҳангбандон … бисёре … ашъори ӯ оҳанг бастаанд. … пос доштани хотираи шоир … рӯи оромгоҳи ӯ … зодгоҳаш … деҳаи Панҷруд мақбараи зебое сохта пгуда, хиёбони калонтарин ва зеботарини шаҳри Душанбе ба номи Рӯдакӣ гузошта шудааст. … он ҷумла, Пажӯҳишгоҳи забои ва адабиёти Академиям улуми Ҷумҳурии Точикистон низ … номи Рӯдакй гузошта шудааст. … дили зебошахр Душанбе … ин муносибат Боги устод Рудакй дари хешро … ҳамагон, … дӯстдорони шеъру адаби тоҷикй боз намуд. Касе, ки вориди он гардад, ҳатман шъере ё пандеро … устод … хотир хоҳад овард. Ин ва бисёр китобқои зиёде, ки … Точикистон таҳия шудаанд, метавон тӯҳфаи арзишманд … чашни кабири умумибашарии устод номид.
9. Объясните по-таджикски значения следующих слов.
Заррин, шоир, тезфахм, зодгоқ, барбат, дарбор, кӯр, қасида, оромгоҳ, ид, донишкада, пажӯ-
ҲИШГОҲ.
10. Вставьте изафет, где необходимо.
Дар байн… шоирони ин давр сардафтари адабиёт… форсу точик Абӯабдуллоҳ Ҷаъфар ибн… Мухаммад… Рӯдакй чо… аз ҳама намоёнро ишгол менамояд. Рудакй тахаллус… шоир аст. Ин аз қувваи ҳофиза… баланди ӯ дарак медиҳад. Вай дар зодгоҳаш соҳиб… савод гардида, барои такмили донишу ҳунар озим… Самарканд гардидааст. Истеъдод… баланди шоирй, мусикинавозй ва овози форам Рӯдакиро ҳануз дар айём… чавониаш машҳур гардонида буд. Маҳз қамин вақт Рӯдакй Маликушшуаро (шоҳ… шоирон) таъин мегардад. Баъдтар шӯҳрати ӯ боне… ба Бухоро ба хизмати амири бохираду тавоно Исмоил… Сомонй (892-907) даъват шуданаш гардидааст. Шоири машхур сипас хизматро дар дарбори Ахмад… ибн… Исмоил (907-914) ва Наср… ибн… Ахмад, яъне Насри II (913-943) идома медиҳад. Рудакй эҷодгар… достонҳои «Калила ва Димна» ва «Синбоднома» аст.
Панду ҳикматҳои шоир, эҷодиёти инсондӯстонаи ӯ то имрӯз арзиш… хешро гум накардаанд ва чун сухан… олӣ ҷовидон хоҳанд монд. Сурудақои Рӯдакӣ вирд… забони халқ гаштаанд. Барои пос доштан. . хотираи шоир бар рӯи оромгоқи ӯ дар зодгоҳаш дар деқаи Панҷруд макбара… зебое сохта шуд. Ба номи устод Мукофот… давлатии Тоҷикистон дар соҳаи адабиёту санъат таъсис гардидааст. Ҳар сол дар катор… идҳои кишвар 22-юми сентябр Рӯзи Рӯдакӣ бо шукӯҳу шаҳомат ҷашн гирифта мешавад. Соли 2008 бо Қарори Ҳукумат… Ҷумхурии Тоҷикистон ва дастгири… ЮНЕСКО Соли Рӯдакй эълон гардид. Дар дили зебошаҳр… Душанбе ба ин муносибат… Боғи устод Рӯдакй дари хешро барои ҳамагон боз намуд. Бо ташаббус… Бунёди байналмилалии робитаҳои ҳуманитарии кишварҳои аъзо… ИДМ бо унвон… «Абӯабдуллохи Рӯдакӣ» китоби рангаи ашъори шоир бо забонҳои тоҷикӣ, русй ва англисй аз чоп баромад.
11. Переведите словосочетания.
Записано золотыми буквами, основоположник таджикской литературы, занимать выдающееся место, свидетельствовать о хорошей памяти, во времена правления, достигнуть мастерства в этой области, не потерять своей ценности до сегодняшнего дня, государственная премия в области литературы и искусства, постановление правительства, ценный подарок, Фонд гуманитарного сотрудничества стран СНГ, Институт языка и литературы имени Рудаки, отмечать годовщину с особой пышностью.
12. Вставьте артикль, где необходимо.
Асри X дар таърихи адабиёти халқи тоҷик бо хатти заррин… сабт ёфтааст. Хел… барвақт ба шеъргӯй оғоз намудааст Шоири машхур сипас хизматро дар дарбори Ахмад ибни Исмоил (907-914) ва Наср ибни Ахмад, яън… Насри II (913-943) идома медихад. Охднгбандон ба бисёр… аз ашъори ӯ оҳанг бастаанд. Барои пос доштани хотираи шоир бар рӯи оромгоҳи ӯ дар зодгоҳаш дар деҳаи Панҷруд мақбараи зебо… сохта шуда, хиёбони калонтарин ва зеботарини шаҳри Душанбе ба номи Рӯдакй гузошта шудааст. Кас…, ки вориди он гардад, ҳатман шъер… ё пандеро аз устод ба хотир хоҳад овард. Бо ташаббуси Бунёди байналмилалии робитаҳои ҳуманитарии кишварҳои аъзои ИДМ бо унвони «Абӯабдуллоҳи Рӯдакй» китоби рангаи ашъори шоир… бо забонҳои тоҷикй, русӣ ва англисй аз чоп баромад. Ин ва бисёр китобҳои зиёд…, ки дар Тоҷикистон тахдя шудаанд, метавон тӯҳфаи арзишманд барои ҷашни кабири умумибашарии устод номид.
13. Выберите нужный вариант из предложенных в скобках.
Абӯабдуллохи Рудакй соли 858 дар Рӯдак, деҳаи имрӯзаи Панҷрӯди (вилояти, нохияи, дарбори) Панҷакенти Ҷумҳурии Тоҷикистон таваллуд ёфтааст. Рӯдакӣ (тахаллуси, номи, насаби) шоир аст. Ин аз қувваи ҳофизаи баланди ӯ (дарак, вирд, дараҷа) медиҳад. Хеле (тезфаҳм, калонҳаҷм, барвақт) ба шеъргӯй оғоз намудааст. Ӯ дар замони (ишғоли, ҳукмронии, дастгирии) Наср бинни Ахмади Сомонй дар инҷо тақсил карда, ба дарбор таклиф карда мешавад. Маҳз дар замони ҳукмронии Насри II ибни Ахмад Рӯдакӣ ба обрӯ ва (нуфузи, манзумаи, мақбараи) бузург соҳиб гашт. Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ солҳои охири умр ба азобу (мукофот, машақкат, мил) гирифтор гашта, дӯстонаш ӯро ба зодгоҳаш баргардонданд. Панду (обрӯҳои, нуфузҳои, ҳикматҳои) шоир, эҷодиёти инсондӯстонаи ӯ то имрӯз арзиши хешро гум накардаанд. Оҳангбандон ба бисёре аз ашъори ӯ (оҳанг, руд, самт) бастаанд. Ҳар сол дар қатори идқои кишвар 22-юми сентябр Рӯзи Рӯдакй бо шукӯху (таъқиб, шаҳомат, дастгирй) ҷашн гирифта мешавад. Касе, ки вориди он гардад, ҳатман шъере ё (ҳофизаро, хатро, пандеро) аз устод ба хотир хоҳад овард. Бо ташаббуси Бунёди (тавоно, байналмилалии, ҷовидон) робитаҳои ҳуманитарии кишварҳои аъзои ИДМ бо унвони «Абӯабдуллоҳи Рӯдакӣ» китоби рангаи ашъори шоир бо забонҳои тоҷикй, русӣ ва англисй аз чоп баромад. Ин ва бисёр китобхои зиёде, ки дап Тоҷикистон таҳия шудаанд, метавон тӯҳфаи (арзишманд, заррин, бохирад) барои ҷашни кабири умумибашарии устод номид.
14. Прочитайте, выучите наизусть.
Ин ҷақонро нигар ба чашми хирад, На мир взгляни разумным оком.
Не бад-он чашм, к-андар ӯ нигарй. Не так, как прежде ты глядел
Ҳамчу дарёст в-аз накӯкорӣ Мир — это море. Плыть желаешь ?
Киштие соз, то бад-он гузарй. Построй корабль из добрых дел
Ҳеҷ шодй нест андар ин ҷаҳон, Нет в мире радости сильней,
Бартар аз дидори рӯи дӯстон. Чем лицезренье близких и друзей.
Примечание 1. Афористичность и краткость изложения в классических стихах достигается помимо прочего за счёт стяжений:
к-андар ӯ нигарй
МОСКОВСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ
имени М.В. ЛОМОНОСОВА
ИНСТИТУТ СТРАН АЗИИ И АФРИКИ
В. Б. Иванов, Е. В. Семенова, Ҳ. О. Хушқадамова
Учебник таджикского языка
для стран СНГ
В двух частях
Часть I
Москва
ИД «Ключ-С»
2009