Tajik Development Gateway на русском языке > Учебник таджикского языка > Учебник таджикского языка – Урок 17 > Учебник таджикского языка – Урок 17 – Упражнения 4-10

Учебник таджикского языка – Урок 17 – Упражнения 4-10

Урок 17

Упражнения 4-10

4. Вставьте послелог, где необходимо.
Ма… ба сафари хизматй ба шаҳри Душанбе фиристоданд. Чиптаи “Таджик Эйр”-ро харида, ба фурудгоҳи Домодедовои Маскав раҳсипор гаштам. Ман навбат гирифта, бағоҷам… супурдам ва чиптаам… гирифтам. Ба сафар мебароед, якчанд калимаи забони он давлат… азхуд кунед. Яке аз марзбонон дар шиносномаам мӯҳр… гузошт ва мо ба шӯъбаи бозрасии амният расидем. Аз баландгӯяк эълон… пахш гардид: “Камарбандҳои худ… бубандед”. Баъд стюардесса аз назди курсиҳо гузашта иҷрои ин амал… назорат кард. Пас аз як соат ба мо хӯрок… оварданд.
Ҷавонмарде, ки пахдӯям нишаста буд, хӯрокам… гирифта, ба ман дод, вале худаш чизе нахӯрд. Чун ман хеле хаста будам, зуд хобам… бурд. Ҳамон зане, ки ӯ… қаблан дида будам, пеши вай рафт ва пурсид, ки чй ran шудааст? Баъд бемор… муоина карда, ба танаш… дору гузаронд. Агар худатон… бад ҳис кунед, пеш аз сафар аз муоинаи духтур гузаред. Бемор… бо он мошини “Ёрии таъчилй” бурданд. Агар он варақа… вақти дохили ҳавопаймо будан гирифта пур кунед, вақтатон… сарфа мекунед. Ин варақаранги пурсишнома буда, он… бояд пур мекардем.
5. Вставьте предлоги.
Ӯро … сафари хизматй … шаҳри Душанбе фиристоданд. Вахте ки … фурудгоҳ расид, … баландгӯяк … забони тоҷикй эълоне шунид. Ин эълон … забонхои русию англисй низ садо дод. Хушбахтона, бораш … 20 килограмм зиёд набаромад. Боз … баландгӯяк овози маҳини хонуме ба гӯш расид, ки … забони тоҷикй … мусофирон хабар расонд. Ман … рохрави сабз … гумрук гузашта, … қисми гузариш … марз омадам. Зане … забони тоҷикй … банда чизе пурсид. Ман ҷавоб додам: “Бале, … ин ҷо” ва ӯ … қафоям истод. Пас … он ки … қайдгирии расмй гузаштем, ҳар касе … паи коре гашт. Ман ҳам … барашон нишаста, мунтазири парвоз шудам. … ин рейс асосан муҳоҷирони меҳнатии тоҷик … Русия … Тоҷикистон бармегаштанд.
Ин лаҳза … сӯям нигоҳ кард, вале чизе нагуфт. … даҳонаш хун рафт ва ӯро … курсиҳои пеш бурданд”. Пас … чанде стюардесса … микрофон эълон кард: “Агар … байни мусофирон духтур бошад, хоҳиш мекунам инҷо ояд”. Ҳамон зане, ки ӯро қаблан дида будам, … вай рафт. Баъд беморро муоина карда, … танаш дору гузаронд. Вакте ки мо … фурудгоҳи шаҳри Душанбе фурӯд омадем, мошини “Ёрии таъҷилй” … пешвозамон баромад. Мо … нардбон поин омадем ва … автобус савор шудем. … толори фурудгоҳ … мо Варақаи назорати муҳочиратй доданд.
6. Вставьте изафет, где необходимо.
Бақайдгири… мусофирон дар назд… бахшҳои 71-73 гузаронида мешавад. Агар шумо ба Точикистон равед, донед, ки ин навъ… хизматрасонй падида… нав дар фурудгоҳ аст. Ман навбат… гирифта, бағоҷамро супурдам ва чиптаамро шрифтам. Боз аз баландгӯяк овоз… маҳини хонуме ба гӯш расид, ки ба забои… тоҷикй ба мусофирон хабар расонд. Ба сафар мебароед, якчанд калима… забои… он давлатро азхуд кунед. Пас аз он ки аз қайдгири… расмй гузаштем, ҳар касе аз па… коре гашт. Қисм… дигарашон аз мошин… хоса чойи гарм шрифта, ба курсиҳо нишастанд ва дам гирифтанд. Ман хам дар барашон нишаста, мунтазир… парвоз шудам.
Баногоҳ ҳама хестанду ба тараф… баромадгох саросемавор рафтанд. Баъд стюардесса аз назд… курсиҳо гузашта иҷро… ин амалро назорат кард. Ҳавопаймо… мо парада, боло баромад. Вақт… парвоз аз Маскав то Душанбе чор соату бист дақиқа аст. Ба ҳамсоя… дигарам саволомез нигоҳ кардам. Вакте ки мо дар фурудгоҳ… шаҳри Душанбе фурӯд омадем, мошин… “Ёри… таъҷилй” ба пешвозамон баромад. Духтуре ворид… ҳавопаймо гашт. Дар он ҷо ном, ном… падар, насаб, сана… таваллуд (рӯз/моҳ/сол) ва ракам… шиноснома маълумот додем. Баъд дар як муддат… кӯтоҳ бағоҷамонро доданд ва мо сӯ… шаҳр рафтем.
7. Вставьте артикль, где необходимо.
Вакт… ки ба фурудгоҳ расидам, аз баландгӯяк ба забони тоҷикй эълон… шунидам. Боз аз баландгӯяк овози маҳини хонум… ба гӯш расид, ки ба забони тоҷикӣ ба мусофирон хабар расонд. Зан… ба забони тоҷикй аз банда пурсид. Як… аз марзбонон дар шиносномаам мӯҳр гузошт ва мо ба шуъбаи бозрасии амният расидем. Пас аз он ки аз кайдгирии расмй гузаштем, хар кас… аз паи кор… гашт. Баъз… мусофирон ба мағозаҳо даромаданд. Мо як… паи ҳамдигар дохили ҳавопаймо шудем. Ҷавонмард… , ки паҳлӯям нишаста буд, хӯрокамро шрифта, ба ман дод, вале худаш чизе нахӯрд. Вақт… ки аз хоб бедор шудам, дидам, ки он шахе дар пахдӯям нест. Пас аз чанд… стюардесса аз микрофон чиз… эълон кард. Ҳамон зан… , ки ӯро қаблан дида будам, аз ӯ пурсид, ки чй ran шудааст? Духтур… вориди ҳавопаймо гашт ва он хонум ба ӯ фаҳмонд, ки ба^назараш чавонмард хунравии меъда дошт.
8. Выберите нужный вариант из предложенных в скобках.
Маро ба сафари (хизматй, бозраей, қайдгирй) ба шаҳри Душанбе фиристоданд. Ин эълон ба забонҳои русию англией низ (овоз, садо, табассум) дод. Ман (мӯҳр,амал, навбат) гирифта, бағоҷамро супурдам ва чиптаамро шрифтам. Хушбахтона, (борам, чиптаам, бахшам) аз 20 килограмм зиёд набаромад. Боз аз (баландгӯяк, гумрук, фурудгоҳ) овози махдни хонуме ба гӯш расид. Ман аз роҳрави (расмй, сабз, махин) аз гумрук гузашта, ба кисми гузариш аз марз омадам. Ба (баромадгох, сафар, бақайдгарй) мебароед, якчанд калимаи забони он давлатро азхуд кунед. Яке аз марзбонон дар шиносномаам (роҳрав, шӯъба, мӯҳр) гузошт ва мо ба шӯъбаи бозрасии амният расидем.
Баъзе мусофирон ба (мағозаҳо, андеша, камарбанд) даромаданд. Ман ҳам дар барашон нишаста, мунтазири (парвоз, бозраей, бакайдгирй) шудам. Баногох хама хестанду ба тарафи баромадгох (асо- сан, саросемавор, хаста) рафтанд. Агар шумо ҳамроҳатон (табассум, рӯзномаҳо, овоз) гиред, хуб мешавад. Пас аз як соат ба мо (хӯрок, баландгӯяк, бағоҷ) оварданд. Баъд ман дидам, ки ӯ ба пеш хам шуд ва (камарбандаш, рангаш, катор) парад, (ҷояш, муҳоҷираш, мусофираш) холй буд. Агар дар байни мусофирон (арӯс, марзбон, духтур) бошад, хоҳиш мекунам инҷо ояд. Агар худатфро бад ҳис кунед, пеш аз сафар аз (муоинаи, муроҷиати, назорати) духтур гузаред. Мо аз (нардбон, амал, курей) поин омадем ва ба автобус савор шудем.
9. Ответьте на вопросы.
Вақте ки ба фурудгоҳ мерасед, аз баландгӯяк чй мешунавед? Эълон ба кадом забонҳо садо * медиҳад? Беҳтар аст, бори шумо аз чанд килограмм зиёдтар набарояд? Шумо аз кадом рохрав аз гумрук мегузаред? Марзбонон дар шиносномаи мусофир чй мегузоранд? Баъд мусофир ба кадом шӯьба мерасад? Пас аз қайдгирии расмй мусофир чй кор мекунад? Бо ин рейс асосан киҳо ба Тоҷикистон бармегарданд? Намояндаи “Тоҷик Эйр” бо овози баланд чй мегӯяд? Вақти парвоз аз Маскав то Душанбе чанд соат аст? Пас аз чанд вақт ба мусофир хӯрок меоранд? Агар касе бемор шавад, уро кй, кай ва куҷо мебарад? Агар худатонро бад ҳис кунед, пеш аз сафар бояд чй кор кунед? Дар толори фурудгоҳ ба мусофир чй медиҳанд? Ин варақа чй гуна аст? Дар он чо чй бояд нависед?
10. Переведите на таджикский.
а) Наша фирма работает со странами Центральной Азии. Моего сослуживца направили в командировку в Таджикистан. Он приобрёл авиабилет компании «Таджик-Эйр». Когда он приехал в аэропорт, там объявляли начало регистрации на рейс 632 Москва-Душанбе. Объявление передавали через громкоговоритель на трёх языках: таджикском, русском и английском. Если вы едете за рубеж, то неплохо выучить несколько слов на языке той страны, куда вы едете. Поскольку мне скоро самому надо туда ехать, мой знакомый подробно рассказал мне об этом рейсе.
Я встал в очередь и приготовил багаж. Когда подошла моя очередь, я подал билет. Нас попросили пройти в сектор «Б». Я прошёл таможню по зелёному коридору и снова встал в очередь для пересечения границы. Тут ко мне обратилась женщина с вопросом: «Здесь надо проходить на посадку на Душанбе»? Когда я ответил: «Да, здесь», она встала за мной в очередь. Потом пассажиры прошли в отдел досмотра (букв, досмотра безопасности).
Когда мы прошли все эти отделы, некоторые пассажиры пошли в магазины, а некоторые, взяв в автомате чая, сели ждать объявления посадки. Этим рейсом в Таджикистан возвращаются многие таджикские рабочие. Многие летят с жёнами и детьми. Вот почему представитель «Таджик-Эйр» перед посадкой всегда объявляет: «Встаньте в очередь по одному. Сначала проходят женщины и люди пожилого возраста».
б) Мы один за другим сели в самолёт. Двери закрылись. Стюардесса по микрофону объявила, что надо пристегнуть ремни. Самолёт взлетел. Полёт длится примерно 4 часа 20 минут. Через полтора часа принесли обед. Потом дети играли в салоне, а многие взрослые читали книги и журналы. Одному пассажиру стало плохо. Стюардесса объявила: «Если среди пассажиров есть врач, прошу подойти сюда». Одна женщина подошла к ней и спросила, в чём дело. Оказывается, у того пассажира открылось кровотечение в желудке. Когда самолёт приземлился, подъехала скорая помощь и забрала его в больницу.
После того, как пассажиры спустились по трапу, они вошли в автобус. Вскоре он тронулся, и мы приехали в здание аэропорта. Иностранным пассажирам нужно взять и заполнить Миграционную карту. Там пишут ФИО, дату рождения, пол, номер паспорта, гражданство, цель визита, сведения о приглашающей стороне, а также адрес местожительства. Потом проходят границу, получают багаж и проходят таможню. Когда мы вышли в город, нас встретили наши друзья из приглашающей фирмы. Мы сели в их машину, и они отвезли нас в гостиницу.


МОСКОВСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ
имени М.В. ЛОМОНОСОВА
ИНСТИТУТ СТРАН АЗИИ И АФРИКИ
В. Б. Иванов, Е. В. Семенова, Ҳ. О. Хушқадамова
Учебник таджикского языка
для стран СНГ
В двух частях

Часть I
Москва
ИД «Ключ-С»
2009